Oddychanie – wiedza medyczna dla strażaka
Oddychanie jest to proces pobierania przez organizm tlenu i oddawania bezwodnika kwasu węglowego, powstałego w wyniku przebiegającego w organizmie procesu spalania.
Wiązanie przez krew tlenu i oddawanie CO2 w płucach nosi nazwę oddychania zewnętrznego, natomiast wymiana gazowa pomiędzy krwią i tkankami to oddychanie wewnętrzne.
W normalnych warunkach oddychania wdech powietrza do płuc wynika z mechanicznego powiększania się objętości klatki piersiowej. Wydech jest zjawiskiem biernym, spowodowanym elastycznością klatki piersiowej, powracającej do swej pierwotnej objętości którą posiadała przed wdechem. Wdech i wydech określa się mianem cyklu oddechowego.
Człowiek dorosły odpoczywając wykonuje średnio 12 – 16 cykli oddechowych na minutę.
Każdy wdech to około 0,5 l powietrza.
Objętość powietrza oddechowego pomnożona przez ilość oddechów na minutę daje tzw. wentylację minutową.
Zależność wielkości wentylacji płuc od rodzaju pracy.
– odpoczynek- od 7 do 10 l/min
– lekka praca – 20 l/min
– średnio ciężka praca 30 l/min
– ciężka praca 60 l/min
– bardzo ciężka praca od 60 do 120 l/min
Oddychanie podczas wysiłku fizycznego
Podczas pracy fizycznej zwiększa się bardzo zapotrzebowanie organizmu na tlen.
Minutowe zużycie tlenu wzrasta. Równocześnie wzrasta wentylacja minutowa dzięki pogłębieniu i przyśpieszeniu oddechów, co jest wynikiem pobudzenia ośrodka oddechowego. Wzmożenie przemiany materii w pracujących mięśniach powoduje m.in. wzrost poziomu dwutlenku węgla i kwasu mlekowego, które działają pobudzająco na ośrodek oddechowy. Wentylacja płuc może wzrosnąć do 100 l/min. podczas gdy w stanie spoczynku wynosi od 7 do 10 l/min.
Przyspieszony rytm oddechowy wynika z niedotlenienia organizmu.
Niedotlenienie organizmu oraz brak koordynacji w procesie oddychania mogą występować u strażaków w przypadku pracy w aparatach oddechowych.
Opory podczas wdechu powodują rozrzedzenie powietrza wdychanego, a więc zmniejszenie ilości tlenu. Opory podczas wydechu powodują pewne sprężenie powietrza wydychanego, a tym samym zaleganie CO2 w powietrzu oraz zwiększony wysiłek.
W aparatach powietrznych podciśnieniowych opory na wdech przy wentylacji 30 l/min. wynoszą 22-24mm.słupa wody, a przy wydechu około 4mm. słupa wody, tj. tyle ile wynosi opór stawiany przez zawory w masce. Na wielkość oporów mają wpływ kształt i wielkość maski, średnica i długość przewodów. Dodatkowym utrudnieniem w oddychaniu jest zalecana i stosowana metoda podczas pracy w aparatach, wykonywania wdechu przez jamę nosową a wydechu przez jamę ustną. Położenie ciała podczas pracy w aparacie oddechowym ma również istotne znaczenie na przebieg procesu oddychania. Czołganie się na brzuchu, praca narzędziami lub marsz w pozycji nachylonej, powodują utrudnienie oddychania ( ucisk na przeponę ).
Wpływ stopniowego ubytku tlenu na organizm ludzki:
17% tlenu- oddech staje się cięższy
15% tlenu- niezdolność do większego wysiłku
10% tlenu- występują duszności, utrata przytomności
7% tlenu- śmierć w krótkim czasie
